Punkty spustowe w pigułce

Punkt spustowy to miejscem w tkance mięśniowej o podwyższonej wrażliwości na bodźce mechaniczne, które na stymulację mechaniczną reaguje przeczulicą. Wyzwolona reakcja bólowa może ograniczać się do miejsca stymulacji, może również dawać ból przeniesiony w odległych obszarach ciała. Nacisk lub rozciąganie tkanki w miejscu punktu spustowego poza bólem może wywoływać również zaburzenia czucia, zaburzenia koordynacji ruchowej, autonomiczne objawy wegetatywne, powodować osłabienie siły mięśniowej (bez atrofii),zmieniać wzorce aktywności mięśniowej, aktywować lub hamować pobudzenie innych mięśni.

Punkty spustowe mogą dotyczyć struktur mięśniowych, powięziowych, ścięgnistych, więzadłowych, okostnowych, podskórnych

Źródło grafiki:

https://testosterone.pl/wiedza/trigger-points-czym-sa/ [dostęp: 28.10.2020]

Podział punktów spustowych:

Mięśniowo-powięziowe punkty spustowy (MPPS)- zlokalizowane w mięśniu lub jego powięzi

ze względu na stan aktywności:

• aktywne - bolesne w spoczynku i/lub w trakcie obciążenia fizjologicznego. Mogą wywoływać ból miejscowy lub odległy (przeniesiony).Stymulacja punktu spustowego aktywnego może odtworzyć aktualne dolegliwości bólowe pacjenta.

• utajone - nie wywołują spontanicznego bólu. Dają dolegliwości bólowe jedynie w trakcie badania palpacyjnego. Poprzez ich stymulację nie jest możliwe odtworzenie aktualnych dolegliwości bólowych pacjenta.

ze względu na rodzaj i czas powstawania:

• pierwotne - aktywowane przez przeciążenia (ostre lub przewlekłe)

• wtórne - powstają na skutek przeciążenia mięśni antagonistycznych i/lub synergistycznych do mięśnia, w którym znajduje się pierwotny PS

• satelitarne - tworzą się w obrębie strefy bólu przeniesionego pierwotnego punktu spustowego. W obszarze ich występowania receptory bólowe (nocyceptory) są pobudzone.

skojarzone punkty spustowe - tworzą się w obszarze bólu przeniesionego pierwotnego MPPS lub w mięśniach antagonistycznych/synergistycznych.

Jak powstają punkty spustowe?

Bezpośrednie czynniki wywołujące

• przewlekłe przeciążenia np. na skutek monotonnej pracy lub długotrwałej aktywności pojedynczych grup mięśniowych

• długotrwałe jednostronne obciążenia mechaniczne np. spowodowane różnicą w długości kończyn dolnych

• urazy mięśni

Gdy krytyczna granica wytrzymałości danego mięśnia zostaje przekroczona, dochodzi do uszkodzenia siateczki sarkoplazmatycznej i uwolnienia się jonów wapnia. Jony wapnia, biorące udział w skurczu mięśnia, powodują jego wzmożoną kurczliwość. Proces ten podtrzymywany jest przez zakończenia nerwowe.

Pośrednie czynniki wywołujące:

• przeciążenie mięśni synergistycznych lub antagonistycznych ( w stosunku do mięśni, w których znajdują się punkty spustowe)

• zaburzenia czynnościowe np. zablokowanie stawu kręgosłupa

• zapalenia stawów, kaletek maziowych, zmiany zwyrodnieniowe - na skutek kompensacji bolesnych ruchów może dojść do przeciążenia mięśni

Czynniki podtrzymujące aktywność punktów spustowych:

• nadmierne obciążenie mechaniczne

• hipokinezja

• czynniki psychologiczne np. strach i przewlekły stres

• niedobór substancji odżywczych, w szczególności wit. B1, B6, B12, kwasu foliowego, żelaza, potasu, wapnia

• niedoczynność tarczycy

• warunki atmosferyczne - zimno i wilgoć zwiększają produkcję ciepła przez mięśnie, co może powodować ich przeciążenie i przyczyniać się do aktywacji utajonych punktów spustowych

Objawy punktów spustowych najczęściej opisywane przez pacjentów:

• bóle mięśniowe - tępy charakter, trudne do zlokalizowania

• zaburzenia czucia

• zmniejszona lub zwiększona wrażliwość miejscowa lub w obszarze promieniowania

• osłabienie mięśni

• skurcze mięśni

• zaburzenia równowagi

• zawroty głowy

• szum w uszach

• ograniczenie ruchomości

• uczucie sztywności

• zblednięcie skóry nad punktem spustowym i jej wzmożona potliwość

• "gęsia skórka"

• zaburzenia koordynacji i zmiana wzorca kolejności aktywacji poszczególnych mięśni

Czym charakteryzują się MPPS?

Miejsce, w którym znajduje się MPPS jest wrażliwe na ucisk. Na skutek uwolnienia substancji takich jak bradykinina i prostaglandyna dochodzi do uwrażliwienia nocyceptorów i powstania dolegliwości bólowych.

Bóle pochodzące z punktów spustowych mogą promieniować w odległe obszary ciała (zjawisko bólu przeniesionego).

W badaniu palpacyjnym punkty spustowe wyczuwane są jako zgrubienia (guzki napięciowe). Sarkomery znajdujące się w obszarze guzków napięciowych są do siebie bardzo zbliżone, pozostałe natomiast ulegają nadmiernemu rozciągnięciu.

Nacisk na punkt spustowy w badaniu palpacyjnym wywołuje specyficzny ból. Gdy jest on tożsamy z bólem towarzyszącym pacjentowi w codziennym życiu, diagnoza o istnieniu punktu spustowego potwierdza się.

Zarówno skurcz, jak i rozciąganie mięśnia z punktem spustowym wywołuje dolegliwości bólowe. Mięśnie z aktywnymi punktami spustowymi bardzo często ulegają osłabieniu.

Bibliografia:

“Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe” Heidi Tanno-Rast

“Badanie palpacyjne układów mięśniowego i kostnego” Joseph E. Muscolino